De kinderen van Apsa

Leuk, bijzonder en indrukwekkend vond ik het. Gisteren hadden we alle 150 kinderen van Apsa een diner aangeboden. De keuken daar kookt dan een uitgebreide curry-maaltijd met kip en ijs als toetje. Wij hebben meegegeten. Op de grond tussen de kinderen.

Nu hebben we al een keer eerder een maaltijd op deze manier gegeten in een jongenshuis van Don Bosco. Ook hebben we al meerdere opvanghuizen bezocht, waar we dan elke keer weer door een heleboel kinderen welkom gezongen werden en een rondleiding kregen. Maar dit was anders. Dit is voor mij niet zomaar een opvangtehuis. Dit is het thuis van Lekitha, Basavarash, Praveen, Sonali, Yamuna, Yugendra, Purushotama en nog 20 andere kinderen van wie ik ben gaan houden.

Zij denken misschien dat ze veel van mij geleerd hebben, maar ik heb minstens zoveel van hen geleerd. Ze hebben me laten zien dat ondanks dat er veel pijn is in het leven, er in ieder mens een enorme kracht schuilt. En dat je, terwijl er pijn is in het leven, tegelijkertijd kunt genieten van datzelfde leven. Terwijl ik te vaak vergeet om te genieten en plezier te hebben, stralen hun ogen bij het minste of geringste.

Ik ga een paar mooie foto's van hun ophangen thuis. Elke keer als ik hun stralende glimlach zie, zal ik eraan herinnerd worden om het kind in mij weer ruimte te geven.

Yoga in India

India.... het land van de yoga. Als iemand mij vroeg wat mijn plannen waren om in India te gaan doen, dan was mijn antwoord: veel yogalessen volgen. In Bangalore heb ik echter nog steeds geen inspirerende yogalessen gevonden. Yoga is sowieso nauwelijks onderdeel van het dagelijks leven. De meeste mensen hebben hier nog nooit aan yoga gedaan. Op sommige scholen wordt wel yoga gegeven, maar wat ik tot nu toe gezien heb, lijkt dat meer op een soort gymnastiek. Alleen een oudere vrouw in een lokale kledingwinkel vertelde mij enthousiast dat ze elke ochtend met yoga-oefeningen start. Andere vrouwen die ik gesproken heb, zouden dat ook best willen, maar ze staan al om 5.00u/ 5.30u op om het ontbijt te gaan koken.

Gisteren zijn Michel en ik een dag naar een Ayurvedisch centrum geweest. Naast massages en andere ayurvedische behandelingen, kon je er ook yogalessen krijgen. Mooie kans om toch nog yogales te volgen. Wij kozen voor een les in pranayama (ademtechnieken) en een les in meditatie.

De eerste paar minuten dacht ik dat de yogadocent alleen de lokale taal sprak, maar toen ik beter luisterde bleek het Engels te zijn. Lastig als je met je ogen dicht moet zitten en de helft niet kunt verstaan. Gelukkig waren veel van de pranayama's mij bekend en kon ik de les uiteindelijk redelijk volgen. Maar hoe anders was zijn manier van lesgeven, dan wat ik gewend ben. De docent noemde de naam van de pranayama die we gingen doen. Daarna volgde een opsomming van alles waar deze pranayama goed voor was. Het leek een soort uit het hoofd geleerd verkooppraatje voor de betreffende pranayama. Vervolgens deed de docent het een keer voor en daarna moest je het zelf doen met gesloten ogen. De docent telde hardop mee. Mocht je de techniek niet helemaal begrepen hebben, dan was het pech, want verder werd er geen uitleg meer gegeven. Totdat de volgende ademoefening aan de beurt was en dan begon het ritueel opnieuw voor de nieuwe pranayama.

De afgelopen 3 maanden heb ik uiteindelijk meer yogalessen zelf gegeven dat ontvangen. Ik heb twee keer mogen participeren in 3 daagse leiderschapsprogramma's van Better Future. Alle drie de ochtenden mocht ik om 6.30u de dag openen met een yogales. Het laatste programma waren er zelfs 35 (allemaal Indiase) deelnemers, die allemaal al om 6.15u klaar zaten voor de yogales.
En dan waren er natuurlijk de yogalessen die ik drie keer per week gegeven heb voor de kinderen van Apsa. Kinderyoga had ik na mijn ervaringen in mijn eigen studio, beschouwd als 'niet mijn ding'. Nooit gedacht dat ik hier zo van zou genieten.

In plaats van nieuwe inspiratie voor het geven van yogalessen, heb ik vooral nog meer vertrouwen gekregen in mijn eigen manier van yoga geven. Zoals het met alles is, is er uiteindelijk niet 1 juiste manier. De enige juiste manier om de dingen te doen is ze te doen vanuit je hart. 

Integratie

Ik weet niet wat de eisen voor integratie zijn hier in India, maar ik vind dat we na 3 maanden goed op weg zijn. Vanaf de eerste dag eten we met onze handen. Of specifieker nog: met onze rechterhand. Chapatti (soort pannenkoek) scheuren we met 1 hand en zelfs rijst eten met 1 hand gaat ons goed af.

Als ik een wc tegenkom zonder wc-papier, verblik of verbloos ik niet meer. Zo'n sproeier is eigenlijk best handig en ook met het emmertje en linkerhand kan ik het klaren.

's Ochtends ontbijten we op straat. In het stalletje om de hoek bestellen we masala dosa, terwijl we deze aan de sta-tafel op straat verorberen.

We gaan met 8 personen en 5 koffers in een taxibusje. We zitten op ons gemak in een tuk-tuk terwijl die zich met gevaar voor eigen leven tussen de auto's doorwurmt. En ik zit met een big smile en zonder helm achter op de motor in het drukke en chaotische verkeer.

Maar het toppunt van integratie heb ik deze week bereikt. Een beetje Indiër heeft ze. En met gepaste trots kan ik zeggen: ik heb hoofdluis!

Trouwen

Zoals het weer het favoriete gespreksonderwerp van de Nederlanders is, zo lijkt trouwen dat voor de Indiërs. Het is in ieder geval een veelbesproken onderwerp in het Better Future kantoor.

Een van de collega's staat op het punt om uitgehuwelijkt te worden. Arranged marriage is nog steeds heel gangbaar in India. Ook dus voor een jonge, moderne en intelligente vrouw, zoals zij. De eerste kandidaat heeft ze al ontmoet. Ze is blij dat ze van haar vader de ruimte krijgt om 'nee' te zeggen, waar ze de eerste keer meteen dankbaar gebruik van heeft gemaakt. Dat betekent dat haar vader weer aan het werk moet. Maar hoe vaak kun je nee zeggen, vraag ik me af. Dat zal ook niet onbeperkt kunnen. En wanneer besluit je dan om wel akkoord te gaan? Voor de collega is het in ieder geval een belangrijke eis dat ze mag blijven werken als ze getrouwd is. Het schijnt nog een hele opgave te zijn om een geschikte man te vinden die het daarmee eens is. Een liefdeshuwelijk is in ieder geval uitgesloten voor haar. In haar 'clan' wordt een love marriage als een zonde beschouwd. In India komt het zelfs voor dat jonge stellen die uit liefde getrouwd zijn door hun familie worden vermoord. Eerwraak.

India is wel aan het veranderen en liefdeshuwelijken komen steeds vaker voor. Gister hebben we er een mogen bijwonen. Jai, de directeur van Better Future, is getrouwd met zijn grote liefde. Hun ouders stonden op zijn zachtst gezegd niet te springen toen ze hun relatie bekend maakten. Hij is van de staat Karnataka en zij van Kerala. Hij is Christen en zij is Hindu. En zij is van een hogere kaste dan hij. Genoeg redenen voor de ouders om een huwelijk te dwarsbomen. Maar ze hebben alle obstakels genomen en zijn uiteindelijk met goedkeuring van beide families getrouwd.

De astroloog had bepaald dat ze op 23 augustus tussen 10.00u en 10.30u moesten trouwen. Dan zouden de sterren voor hen het gunstigst staan. De sterren bleken inderdaad gunstig te staan, want het ging zelfs nog even regenen. En regen op je huwelijksdag brengt veel geluk.

Wij hebben de ceremonie in vol ornaat bijgewoond, de mannen in dhoti en kurta en ik in sari. Samen met de familie hebben wij zelfs nog onze blessings mogen geven voor een gelukkig huwelijk. Ik heb er alle vertrouwen in dat zij gelukkig zullen zijn met elkaar. Niet door onze zegeningen, de sterren, de regen of onze mooie kleding. Maar gewoon omdat ze leuk zijn samen.

Bloot

Tijdens ons eerste weekje vakantie hier, reden we met een tuk-tuk door een dorpje. Voor een hek stond een enorme rij mannen. De tuk-tuk chauffeur vertelde ons dat er die dag een nieuwe film in premiere ging. De mannen stonden al uren te wachten om een kaartje te bemachtigen. Later lazen we in de krant dat het een film was die behoorlijk wat stof had doen opwaaien in India. In de hoofdrol speelde namelijk een actrice die ook in porno-films gespeeld had. Dat was genoeg voor een hoop verontwaardiging. In deze film werd veel geïnsinueerd, volgens de krant, maar de actrice zou niet meer laten zien dan haar blote rug.

In het land waarin in de tempels openlijk parende goden en godinnen worden afgebeeld en hun geslachtsdelen onverschrokken worden getoond, is het dagelijks leven een stuk preutser. In Bangalore kan het tegenwoordig als man en vrouw elkaars hand vasthouden op straat, maar dat is op het randje. De meeste kinderen hebben hun ouders nog nooit elkaar zien omhelzen. En zelfs de jongeren geven aan dat ze het heel gênant zouden vinden als ze een paar zouden zien zoenen.

Ook de kleding is heel bedekkend. Blote benen zul je hier niet zien, shirtjes zonder mouwen zijn zeldzaam, een badpak is een gewaad met mouwtjes en een soort rokje eraan, alleen een blote buik mag dan weer wel. De traditionele sari, die nog steeds veel gedragen wordt, laat de buik volkomen bloot.

In Bangalore pas ik mijn kleding zoveel mogelijk aan, maar nu we in een badplaats op vakantie zijn, durf ik wel met blote benen over straat. Toen we gister fietsen hadden gehuurd, besloot ik gewoon in korte broek te gaan. Na vijf minuten had ik al spijt. Ik zag nu pas, hoeveel mannen er op straat zijn. Overal waar ik kwam staarden ze me na. Sommige met een brede lach, anderen met open mond. De fiets was te klein en mijn knieën kwamen bijna tegen het stuur. Ik voelde me verre van sexy, maar de mannen keken me na alsof ik een porno-ster was. Een pornoster op een kinderfiets.... of zouden ze me als godin zien?

Weerberichtmassage

Het is dat de Indiase kinderen wat kleiner en tengerder zijn, waardoor ik ze in eerste instantie wat jonger had ingeschat, anders had ik er nooit aan durven beginnen om jongens van een jaar of 14 elkaar te laten masseren. Een weerberichtmassage nog wel: een zonnetje op elkaar rug maken, dan wolken, dan regen.... 

En ik had me er zeker van laten weerhouden om hen aan te raken. Mannen en vrouwen raken elkaar niet in het openbaar aan en met 14 jaar gaan deze regels gelden. Gemasseerd worden door een volwassen vrouw, in het bijzijn van je vrienden, is op zijn minst genant.

Maar niet gehinderd door enige kennis, ben ik het gewoon gaan doen. Waren de eerste massages nogal lacherig en chaotisch, nu ontstaat er een bijna serene sfeer als ze elkaar gaan masseren. De jongeren van 12 jaar, komen vaak ook even bij mij zitten.

Afgelopen keer hadden we wat meer tijd en ik vroeg of er nog anderen waren die graag door mij gemasseerd wilden worden. En daar kwamen ze. Twee van 14 en een van 15. Een van de jongens van 14 jaar, is duidelijk de leider van de klas. Hij gaat nog niet zo lang naar school. Zijn ouders zijn arm en van jongs af en heeft hij moeten werken in een garage. Zijn vrije tijd bracht hij vooral op straat door met zijn vrienden. Wat verlegen ging hij voor mij zitten en ik voelde hem ontspannen onder mijn handen.

Aan het einde van de massage keek hij mij met zijn grote bruine ogen aan. "Thank you Madam, your hands are so soft".

Surprise!

Volgende week gaat Jai, de directeur van Better Future India, trouwen. Na zijn bruiloft gaat hij op huwelijksreis en daarna gaan wij alweer terug naar Nederland. Gisteren was de laatste dag dat we met het hele team op kantoor waren.

De collega's hadden bedacht om een verrassingsfeestje te organiseren. Tegens ons hadden ze gezegd dat het een verrassingsfeestje voor Jai zou zijn om zijn laatste dagen als vrijgezel te vieren. Tegen Jai hadden ze echter gezegd dat het een verrassingsfeestje voor ons zou zijn om het samenzijn van de afgelopen maanden te vieren en afscheid te nemen. Het feestje zou bij een freelancer thuis zijn, onder het mom dat haar zoon jarig was.

En zo krijg je grappige taferelen. In het geheim waren zowel Jai als wij het verrassingsfeestje aan het voorbereiden. Ondertussen een verjaardagscadeautje voor de jongen gekocht (anders valt het misschien op dat hij niet echt jarig is). En in de taxi op weg naar het feestje met z'n allen Lang zal hij leven geoefend. Wij genoten ervan dat Jai niets door leek te hebben en Jai was in zijn nopjes omdat wij niks doorhadden. En de collega's hadden nog de grootste lol.

Op het feestje zelf kwam de grote onthulling: het feestje was zowel voor ons als voor Jai. We hadden een hele leuke avond met mooie woorden, cadeautjes, een prachtig lied, een grappige quiz en heerlijk eten.

De collega's zullen er voorlopig nog wel niet over uitgepraat zijn, wat voor een goed complot ze voor ons opgezet hadden. We zijn nog 2,5 week hier, maar ik begin ze nu al te missen.

Anders

Mijn kinderen houden niet van pittig of gekruid eten, dus in Nederland pas ik de maaltijd altijd voor ze aan. Hoe moet dat straks in India vroeg ik me af?

Een drukke straat oversteken vinden ze spannend, dus logisch dat ik voor hun veiligheid zorg en ze naar de overkant breng. Ze zullen de schrik van hun leven krijgen, dacht ik, als ze de straten van Bangalore moeten oversteken.

Mijn oudste zoontje maakt niet zo snel en makkelijk contact, wat mij wel eens zorgen baart. Vriendjes zal hij in India niet krijgen, dacht ik, maar gelukkig kunnen beide broertjes uren samen spelen.

Hoe anders kan het gaan....

De Indiase groenten laten ze liever liggen. Dat is nog volgens verwachting. Maar de behoorlijk pittige tomatensoep, kip en vis, gaan er makkelijk in. En als het wat te pittig is, dan vragen ze gewoon een bakje yoghurt erbij.

Mijn oudste zoontje vindt dat ik veel te sloom ben met het  oversteken van de superdrukke straten hier. Hij trekt mij mee, loodst mij tussen de auto's door en als een auto toch net iets te hard aan komt, steekt hij gewoon zijn hand op.

En 's middags bellen de jongens uit de straat aan. Of Zen en Noah komen voetballen. In het enorme geschreeuw van de groep jongens, staan onze jongens er rustig tussen. Ze wisselen af en toe wat Engelse woorden met hun nieuwe vriendjes, gaan samen met de andere jongens aan de kant staan als er een auto of een brommer door hun speelveld rijdt en genieten vooral van een partijtje voetbal.

Het is heel verfrissend om 3 maanden in een andere cultuur door te brengen. Voor de kinderen, maar ook zeker voor mij als moeder. 

Dankbaar

Het is zulk dankbaar werk om yogalessen te geven aan de kinderen van APSA, het kindertehuis. De kinderen genieten van de yoga, maar nog meer van de aandacht die ze krijgen. Als ik naar ze kijk tijdens de yogales, doen ze extra hun best. En als ik ze een compliment geef, krijg ik een big smile terug en zie ik ze groeien.

Met een meisje lukte het niet echt om contact te maken. Ze is wat grover gebouwd, heeft twee grote littekens op haar gezicht, kijkt altijd wat somber en trekt zich zoveel mogelijk terug. Tijdens de massage doet ze nooit mee. In het begin probeerde ik haar erbij te betrekken, maar zodra ik haar aanraakte, voelde ik haar verstijven. Ik besloot haar met rust te laten.

Gister heb ik de kinderen geinterviewd. De taalbariere maakt het moeilijk om met de kinderen te communiceren. Maar met behulp van een collega die voor mij kon vertalen, leerde ik de kinderen wat beter kennen.

Het meisje vertelde dat ze niemand had. Geen vader en moeder meer, geen broertjes of zusjes en geen familie. Ze had moeten werken bij een familie in huis, waar de politie haar uiteindelijk op 11-jarige leeftijd had weggehaald. De reden waarom ze werd weggehaald of werd opgemerkt door de politie, vertelde ze er niet bij, maar het zal bepaald geen fijne geschiedenis zijn. Daarna liep ze van het gesprek weg. Het was duidelijk genoeg zo.

Vandaag tijdens de massage zat ze weer alleen. Met haar verhaal in gedachten en de pijn die ze uitstraalt, besloot ik nogmaals om haar erbij te betrekken. Ik vroeg haar of ik haar mocht masseren en ze knikte dat het goed was.

Aan het einde van de les kwam ze naar me toe. Ze pakte mijn arm vast, wreef een paar keer over mijn arm en gaf me de grootste glimlach die ik ooit van haar gezien had.

Klagen

"Over dingen die je niet kunt veranderen, kun je niet klagen. Die kun je alleen maar constateren" Aldus een Indiase lerares. Ze begreep er dan ook niets van dat het weer in Nederland een uitgelezen onderwerp is om over te klagen. Klagen over een ontregelde spoorregeling omdat er blaadjes op de rails liggen, zal ze wel helemaal niet kunnen vatten.

Gister namen we de nachttrein terug van Kannur naar Bangalore. Halverwege de nacht bleef de trein staan en ook 's ochtends vroeg was er geen beweging. Niemand scheen echt een idee te hebben wat er aan de hand was. Een conducteur op het perron stond een aantal mensen te woord. Iets met technisch probleem en over een half uur weer rijden. Een groot aantal mensen ging in een rij staan voor een mogelijke bus die zou komen en naar Bangalore zou gaan. Bangalore was echter nog zeker 6 uur rijden. Anderen gingen weer terug de trein in. Iedereen bleef echter heel rustig. Geen geklaag, geen gemopper, geen geschreeuw. Het werd geconstateerd en geaccepteerd als onderdeel van het reizen.

Een half uur later ging de trein inderdaad rijden. Echter niet voorwaarts, maar achterwaarts. De trein ging terug naar Mangalore, wist een medepassagier te vertellen. Door de regen was er modder op het spoor gekomen, waardoor er geen treinen meer richting Bangalore konden gaan. Wij werden terug gebracht naar de dichtsbijzijnde grote stad, op 2 uur afstand. En dat was dan dat. Geen uitleg, geen vervangend vervoer, alleen het geld van de tickets (15 euro voor ons 4-en) konden we terugvragen via internet. En iedereen bleef volkomen rustig en ging zijnsweegs.

Gelukkig kon Jai voor ons busvervoer regelen, zodat we toch nog diezelfde dag naar Bangalore konden. Het zou een 8 uur durende busrit worden. Al bij het begin van de reis deelden ze plastic zakjes uit. Ik dacht afvalzakjes, maar na 5 minuten werd me duidelijk dat die zakjes een ander nut dienden. De bus reed met een vaart door honderden haarspeldbochten, stopte, trok weer op en schudde ons behoorlijk door elkaar. Na een half uur waren we allemaal hartstikke misselijk. Alleen door rustig op de bank liggen, zonder te bewegen, was het uit te houden. En dat dan 8 uur lang. Wat waren we blij toen we om 22.00u eindelijk in Bangalore aankwamen.

Supertrots waren we op onze jongens. Ze hadden de hele dag geen moment gezeurd of geklaagd. Vermoeidheid, honger, dorst en misselijkheid hadden ze gewoon ondergaan. Ze kwamen wat extra kroelen om hun teleurstelling ruimte te geven en ze dealde met de situatie zoals die was. 
"In India valt niets te klagen", zei de oudste. "Nee, dat doen we in Nederland wel weer"' voegde de jongste eraan toe.

Massage

De massages in Kerala zijn wereldberoemd. We kunnen Kerala niet verlaten zonder deze ervaring. De eigenaar van het hotel heeft contact met een lokale masseur die een ambachtelijke vorm van masseren heeft. Een echte aanrader.

De masseur komt naar onze plek en in een bijgebouwtje zal hij ons masseren. Het bijgebouwtje is een hutje zonder ook maar iets erin. De masseur legt een rieten mat op de grond. De mieren kruipen in de hoeken, maar dat lijkt hem niet te deren. Mijn kleren kan ik ophangen aan een roestige spijker die in de muur zit. Ik krijg een lapje stof om dat als onderbroek dient en mag op de mat op de grond gaan liggen.

Rijkelijk bedekt met olie, wordt mijn lichaam gemasseerd. Volgens vaste patronen, wrijft de masseur alles los. Heerlijk. Ik voel de energie stromen. Voor ons westerlingen is het vaak wat vreemd dat ook borsten vol meegenomen worden in de massage, maar hier voelt het vanzelfsprekend. Alsof borsten geen onderdeel van het lichaam zouden zijn.

Op het einde geeft hij mij wat olie in mijn linkerhand. Zelfmassage, zegt hij erbij. Verbaasd kijk ik hem aan. Zelfmassage? Hij heeft mijn hele lijf al uitgebreid gemasseerd. Moet ik dat nu zelf gaan doen? Maar 1 gebied is nog niet aan de beurt geweest. Hij wijst op het schaamlapje dat ik om heb. Ook genitalien moeten gemasseerd en dat mag ik zelf doen!

Terwijl ik druip van de olie, geeft de masseur aan dat er in dit hutje geen water en ook geen handdoek is. Omdat ik mijn kleding weer aan moet, dept hij me wat droog met een oude krant. Terwijl ik naar onze kamer terugloop, vraag ik me af hoe en of hij zijn handen heeft kunnen wassen voordat hij mij ging masseren.....

Bij sommige dingen moet je vooral niet te lang blijven stilstaan.

Authentiek

Is er een plek in India waar je de toeterende auto's, pratende en schreeuwende mensen niet kunt horen?

Na 7 weken in de drukte geleefd te hebben, zonder veel privacy, verlangen we ernaar ons even terug te trekken. Het is echter lastig om een rustige en comfortabele plek te vinden in India. Ik lonk al naar een 5 sterren-resort, maar Michel houdt vast aan onze oorspronkelijke wens om een authentieke plek te vinden. Wat hem uiteindelijk gelukt is.

En daar zitten we nu. Een homestay in Kannur in de staat Kerala. We zitten op een balkonnetje met uitzicht op zee. Voor ons een verlaten strandje met palmbomen. Achter ons een stukje jungle. Af en toe een regenbuitje, maar voor de rest de hele dag stralende zon. Ontbijt, lunch en diner wordt verzorgd: heerlijke maaltijden van de lokale keuken. Authentieker kan het niet.

Hoewel... het bleek nog authentieker te kunnen. Gister ontdekten we een gast in onze badkamer. Een spin van zeker 15 cm! Hij kroop naar een plekje hoog in de kamer, waar hij zich onzichtbaar maakte. Ik had verwacht dat de eigenaar van het huis direct maatregelen zou nemen, maar hij glimlachte alleen maar toen we het hem vertelden. Ja, in sommige kamers wonen 1 of 2 spinnen. Ze zijn heel verlegen en laten zich meestal niet zien. De enige manier om ze weg te krijgen is door chemicalien te gebruiken. Maar aangezien dat giftig is en de spinnen geen kwaad doen, kozen ze er bewust voor om ze rustig te laten zitten.We moesten het zo zien: de spin is de gastheer en wij zijn de gasten.

Te gast bij een spin... het is inderdaad heel anders dan een 5 sterrenresort. Al hoop ik wel dat die spin een introvert karakter heeft en zich de komende week niet meer laat zien.

Voordoen en nadoen

Bend backward.... BEND BACKWARD!
Bend forward.... BEND FORWARD!
One foot.... ONE FOOT!
Two feet.... TWO FEET!

Ik doe de zonnegroet met 25 Indiase kinderen. Het is duidelijk dat het schoolsysteem hier anders is. Alles wat de juf zegt, wordt direct klassikaal herhaald en nagedaan. Ze vinden het danig interessant dat er zo'n Nederlandse 'miss' hen komt onderwijzen.

Drie middagen per week geef ik yogales in een opvangtehuis voor kinderen. Kinderen die het slachtoffer zijn van huiselijk geweld, sexueel misbruik, kinderarbeid of verwaarlozing. De kinderen die ik lesgeef zijn rond de 12 jaar. Ze spreken heel minimaal Engels en dat van de juf is al niet veel beter. Maar door voordoen en nadoen komen we een heel eind en hebben we er allemaal veel plezier in.

Elke les sluit ik af met een massage. Ik laat de kinderen elkaars rug masseren. De eerste paar lessen ging dat er nogal chaotisch aan toe. De massages leidden tot lachen, praten (in hun lokale taal), stoeien en een behoorlijk aantal van de kinderen begon op elkaars rug te timmeren. Begrijpelijk als je hun achtergrond in gedachten houdt, maar niet precies wat ik ermee wilde bereiken. Het liefst wilden ze dat ik hen ging masseren. En hoewel het mijn bedoeling was dat ze elkaar zouden masseren, gaf ik me over aan hun wensen. Bepaald geen straf, want ik vind het heerlijk om al deze kinderen liefdevol aan te raken.

Een van de jongetjes bleef nogal hardhandig zijn vriendjes onder handen nemen tijdens de massages. Hij hoefde niet zo nodig door mij gemasseerd te worden, maar ik kom hem uiteindelijk toch overhalen. Al na een halve minuut zag ik hem ontspannen en genieten. Toen hij klaar was, vroeg hij zijn vriendje te gaan liggen. Heel rustig en aandachtig masseerde hij vervolgens zijn vriendje. En toen weer een ander vriendje. Totdat ik 4 van die druktemakertjes elkaar in alle rust zag masseren.

Voordoen en nadoen... een universele manier van leren. Op het moment dat ik er niet mee bezig was, was de impact het grootst. Het deed mij beseffen dat in alles wat je doet en hoe je het doet, je een voorbeeld bent voor anderen. In het bijzonder voor kinderen, die nog zo leergierig zijn en gevormd kunnen worden. Soms moet je regels stellen en soms moet je steng zijn. Maar hoeveel krachtiger is het om zelf het voorbeeld te zijn in wat je doet, hoe je het doet en wie je bent.